Мірскі замак у кіно

У пасёлку Мір Гродзенскай вобласці размясціўся замак XVI-XX стст. - Унікальны помнік беларускага дойлідства. У апошні час ён стаў візітнай карткай Беларусі і адным з самых папулярных наведвальных замкаў у турыстаў Усходняй Еўропы. Не выпадкова таму, ўражлівая гісторыя мясцовай славутасці не раз станавілася асновай сюжэтных ліній рознапланавых кінакарцін, а сам замак з'яўляўся маляўнічай дэкарацыяй. 

Мірскі замак і яго наваколлі былі задзейнічаны ў такіх фільмах, як «Праз могілкі» (1964, СССР, ваенная драма, рэжысёр В. Тураў), «Усходні калідор» (1966, СССР, ваенная драма, рэжысёр В. Вінаградаў), «Гора баяцца - шчасця не відаць» (1973, СССР, музычная камедыя, рэжысёр В. Тураў), «Тры вясёлых змены» (1977, СССР, камедыя, рэжысёры: Д. Міхлееў, В. Пазнякоў, Ю. Аксанчанка), «Пані Марыя» (1979, СССР, ваенная драма, рэжысёр Н. Трошчанка), «Шляхціц Завальня, або Беларусь у фантастычных апавяданнях» (1994, Беларусь, мастацкі фільм, рэжысёр В. Тураў), « Ярмолавы » (2008, Расія, драматычны серыял, рэжысёры: В. Краснапольскі, В. Ускаў, С. Вінаградаў), «Снайпер. Зброя адплаты» (2008-2009, Расія / Беларусь, ваенная драма, рэжысёр А. Яфрэмаў), « 1812: уланская балада» (2012, Расія, гістарычны фільм, рэжысёр О. Фясенка). 

Але адной з першых прац, дзе прысутнічаў на кадрах Мірскі замак, з'яўляецца фільм «Пан Тадэвуш», зняты ў 1928 годзе рэжысёрам Рычардам Ардынскім. На жаль, поўная яго версія незахавалася. 

На працягу некалькіх гадоў вялася рэстаўрацыя ўцалелых кадраў і цяпер, праз 84 гады фільм у лічбавым варыянце могуць паглядзець усе, хто любіць паэму класіка сусветнай літаратуры АдамаМіцкевіча. Музыку да гэтага фільма напісаў Тадэвуш Вазняк. Яго рэ-прэм'ера адбылася 9 лістапада 2012 года. 

Са слоў Тадэвуша Кавальскага, дырэктара Нацыянальнай фільматэкі Польшчы, бюджэт гэтага фільма перавышаў пяцьсот тысяч злотых,а напрыклад легкавы аўтамабіль у той час каштаваў каля двух з паловай тысяч злотых. Падчас Другой сусветнай вайны копіі фільма былі вывезены з Польшчы. Значная іх частка загінула. Вярнулася толькі 40 хвілін фільма, першапачатковая працягласць якога складала каля трох гадзін. Праз некаторы час, у 2006 годзе ва Вроцлаве, выпадкова была выяўленая няпоўная копія гэтага ж фільма, але адсутнічалі тыя кадры, якія былі на наяўнай копіі. Дзякуючы гэтаму спецыялісты аднавілі 120 хвілін арыгінальнага фільма рэжысёра Рычарда Ардынскага. У ім сабраны найбольш яркія моманты, апісаныя ў паэме Адама Міцкевіча: карціны жыцця, побыту і нораваў польскай шляхты. Дзеянні адбываюцца ў пачатку XIX стагоддзя, у багатай шляхецкай сядзібе.

Ваенная драма «Праз могілкі» 1964 г. беларускага рэжысёра В. Турава ў 1995 г. па рашэнні ЮНЕСКА ўвайшла ў спіс 100 лепшых фільмаў пра вайну.

Увосень 1942 г., калі нямецкія войскі падыходзілі да Сталінграда, група беларускіх партызан ўзяла на сябе задачу па падрыву ў тыле нямецкіх ваенных эшалонаў. Партызаны, якія апынуліся без снарадаў, пасылаюць маладога Міхася да механіка Бугрэева. Суправаджаць на заданні партызан ідзе Сазон Іванавіч, які супрацоўнічае з немцамі. У фільме адзін з гэтых эпізодаў быў зняты каля царквы-пахавальні князёў Святаполк-Мірскіх.

Зняты ў 1966 г. маладым беларускім рэжысёрам В. Вінаградавым фільм «Усходні калідор» нагадвае амаль сюррэалістычную фантазію аб беларускім падполлі ў гады вайны. Кінуўшы цень здрады на аднаго з падпольшчыкаў, фашысты спрабуюць раскалоць адзінства арыштаваных. Перш чым падпольшчыкі канчаткова пераканаюцца ў тым, што здраднікаў сярод іх усё-такі няма, і будуць гатовыя да ўцёкаў, яны перажывуць неймаверна цяжкія дні сумеснага быцця. 

Стваральнікі карціны знайшлі незвычайныя дэкарацыі для сюжэтных ліній. Сцэны здымаліся ў Літве і Мірскім замку, які ў той час уяўляў сабой вельмі жаласнае відовішча. 

 
У сюжэт камедыі «Тры вясёлых змены», якая выйшла на савецкі экран у 1977 г., ўвайшлі апавяданні і аповесці дзіцячага пісьменніка Ю. Якаўлева: «Разбуджаны салаўямі», «Таямніца Фенімора» і «Непаслухмяны хлопчык Ікар». Усе тры часткі фільма распавядаюць пра дзяцей, якія жывуць у піянерскім лагеры, іх дзіўныя прыгоды і знаходкі. Падзеі ў другой серыі фільма адбываюцца недалёка ад Мірскага замка, каля царквы-пахавальні князёў Святаполк-Мірскіх. 

У аснову сюжэту фільма «Шляхціц Завальня, або Беларусь у фантастычных апавяданнях», знятага рэжысёрам У. Туравым  у 1994 г., легла кніга Я. Баршчэўскага «Шляхціц Завальня, Або Беларусь у фантастычных апавяданнях». 

Жыве ў Полацкім краі добры шляхціц Завальня. Сядзіба яго стаіць на скрыжаванні дарог, таму ў доме заўсёды шмат гасцей. І ўсе ведаюць, што больш за ўсё пан Завальня любіць розныя фантастычныя гісторыі. Таму кожны госць імкнецца расказаць якую-небудзь байку. 

Пра асаблівасці гэтых гісторый аўтар твора першай паловы XIXв. выказаўся наступным чынам: «Сярод беларускага народа яшчэ і цяпер захоўваюцца асобныя паданні даўніх часоў, якія, пераходзячы з вуха на вуха, сталі такімі ж імглістымі, як і міфалогія старажытных народаў. Жыхары гэтага краю - Полацкага, Невельскага і Себежскага паветаў - са спрадвечных часоў трываючы пакуты, зусім змяніліся ў характары; іх аблічча заўсёды нясе адбітак нуды і змрочнай задуменнасці. У іх фантазіях увесь час блукаюць ліхія духі, якія служаць злым панам, чараўнікам і іншым іх ворагам». 

Фонам некаторых неверагодных апавяданняў выпадковых гасцей Завальні і сталі сцены Мірскага замка. У прыватнасці, у Паўднёва-заходняй вежы замка праходзілі здымкі трэцяй частцы кнігі пра пана Твардоўскага (Д. Баніоніс) і Белую Сароку (Е. Барзова). 

У серыяле «Ярмолавы», які выйшаў у расійскі кінапракат у 2008 г., чырвонай ніткай праходзіць легенда аб каштоўнасцях князёў Радзівілаў, якія з дзіўнай настойлівасцю зноў і зноў аказваюцца ў родзе Ярмолавых, руйнуючы ўсё іх асабістае жыццё. Паводле падання, праклён з іх будзе зняты толькі пасля таго, як усе яны збяруцца ў прамога нашчадка Радзівілаў. Першая серыя фільма знятая ў двары Мірскага замка.

Здымкі часткі эпізодаў гульнявога фільма А. Яфрэмава «Снайпер. Зброя адплаты»і яго тэлевізійнай 4-серыйнай версіі праходзілі ў двары і палацы Мірскага замка ў 2008-2009 гг. Падчас бітваў пад Сталінградам група савецкіх салдат, якой камандаваў старэйшы лейтэнант Яшын (Д. Пяўцоў), трапляе ў пастку, якую падладзіў нямецкі снайпер Карл Кляйст (Й.П. Асбек). Яшын атрымлівае цяжкае раненне, а яго любая Алеся (А. Сяргеева) гіне. Пасля заканчэння вайны Яшына адпраўляюць камендантам ў невялікі нямецкі гарадок (Мірскі замак), куды скора прыбывае інжынер Міхайлоўскі (П. Дэлонг), якому даручана знайсці сакрэтную зброю фашыстаў. Яшын і Міхайлаў выяўляюць таемную лабараторыю, якая ахоўваецца групай нямецкіх снайпераў, камандуе снайперамі стары знаёмы Яшына, Карл Кляйст. 

Такім чынам, у вышэйапісаных мастацкіх фільмах віды замкавага комплексу «Мір» сталі абавязковым яркім фонам падзей. Незвычайны па сваёй прыгажосці Мірскі замак і ў бліжэйшай будучыні будзе выклікаць цікавасць у кінематаграфістаў.